در بازار سرمایه هر روز شاهد توقف برخی نمادها به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت هستیم. اصطلاح افشا در مفهوم گسترده خود به معنای ارائه اطلاعات است. در نهادهای مالی این عبارت به صورت محدودتر و به منظور انتشار اطلاعات مالی یک شرکت (معمولاً در قالب گزارشهای سالانه) استفاده می شود. این مفهوم گاهی هم محدود به ارائه اطلاعاتی است که در صورت‌های مالی شرکت نیامده است.
افشای اطلاعات با اهمیت در بورس به دو دسته افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف و گروه ب تقسیم می شود. شرکت های پذیرفته شده در بورس، موظفند اطلاعات با اهمیت را در اختیار سهامداران قرار دهند.
افشای اطلاعات با اهمیت در بورس چیست؟
در شرکت های پذیرفته شده در بورس، تقریباً هر روز اتفاقاتی (مانند: توقف/تعلیق تمام یا بخشی از فعالیت شرکت،دعاوی مهم علیه شرکت،اعلام ورشکستگی از جانب شرکت،اعلام وقوع حوادث غیرمترقبه،تغییر حسابرس و ...) رخ می دهد. اطلاعات مهم مربوط به این اتفاقات توسط شرکتها در سامانه کدال منتشر می شود. به انتشار اطلاعات با اهمیت شرکت های بورسی در سامانه کدال، گزارش افشای اطلاعات با اهمیت می گویند. علت افشای اطلاعات مهم شرکت ها به صورت رسمی، کمک به سرمایه گذاران در خصوص خرید و فروش سهام شرکت ها می باشد.
اطلاعات با اهمیت شرکت های بورسی با در نظر گرفتن درجه اهمیت به دو گروه الف و ب تقسیم می شوند. اطلاعات مهم یک شرکت بر قیمت سهام آن تاثیر مستقیم دارد، بنابراین باید سریع و بروز در اختیار سهامداران قرار گیرند.
اطلاعات با اهمیت در بورس
بطور کلی اطلاعات مربوط به رویدادهای شرکت یا تصمیمات ناشر در زمره اطلاعات با اهمیت قرار می گیرند. این اطلاعات بر قیمت یا تصمیم سرمایه گذاران (در معامله اوراق) تأثیر می گذارند. در واقع، اطلاعاتی با اهمیت محسوب می شوند که آگاهی از آنها ممکن است منجر به افزایش تقاضا یا عرضه سهام شود و قیمت سهم را دگرگون سازد.
ناشر مطابق با ضوابط دستورالعمل سازمان بورس، ملزم به افشای این اطلاعات می باشد. همچنین ناشر موظف به شفاف سازی درباره شایعات مربوط به شرکت است. همانطور که اشاره کردیم، اطلاعات شرکت ها با توجه به میزان اهمیت به دو دسته تقسیم می شوند:
- اطلاعات با اهمیت گروه الف
- اطلاعات با اهمیت گروه ب
اطلاعات با اهمیت گروه الف
افشای اطلاعات با اهمیت الف می تواند به صورت کوتاه مدت، قیمت سهام یک شرکت را به شدت تحت تاثیر قرار دهد، اما در بلندمدت چندان تأثیرگذار نخواهد بود. مهم ترین اطلاعاتی که در زمره اطلاعات با اهمیت گروه الف قرار می گیرند، عبارتند از:
- توقف/تعلیق تمام یا بخشی از فعالیت شرکت
- شروع مجدد فعالیتی که متوقف یا تعلیق شده
- بهره برداری از طرح های جدید
- اعلام ورشکستگی از جانب شرکت
- نتایج برگزاری مناقصه یا مزایده
- انعقاد، فسخ و یا تغییرات اساسی در قراردادهای مهم
- کشف منابع مالی قابل توجه
- هر نوع ترکیب، تجزیه، ادغام و اکتساب در شرکت
- نقل و انتقال دارایی‌های ثابت شرکت
- واگذاری سهام شرکت دیگر (در صورتی که مبلغ واگذاری بیش از 5% دارایی‌های شرکت در صورت‌های مالی سال قبل باشد یا ناشر بیش از 5% سهام شرکت دیگر را واگذار نماید)
- تغییرات با اهمیت در عملکرد شرکت‌های زیرمجموعه
- تغییر در سهامداران عمده
- اعلام وقوع حوادث غیرمترقبه (شامل خسارات ناشی از عوامل طبیعی مانند: سیل، زلزله یا عوامل غیر طبیعی مانند: آتش سوزی و...)
- تعدیلات سنواتی
- درخواست خروج از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس مربوطه
- خرید، واگذاری، اخذ، فسخ و تغییرات مجوز فعالیت، امتیاز تجاری یا علائم تجاری
- تأثیرات با اهمیت ناشی از تغییرات ارزی (قیمت دلار)
- دریافت یا پرداخت بیشتر از 5% سرمایه شرکت برای کمک‌های نقدی یا غیرنقدی
- پذیرش یا انتقال اوراق در بازارهای بین المللی
- برگشت بیشتر از 5% از محصولات شرکت براساس مبلغ فروش آخرین سال مالی
- دریافت مجوز تغییر بیشتر از 10% در قیمت فروش محصولات یا خرید مواد اولیه
- تغییر در برآوردهای حسابداری یا به عبارتی، هرگونه تغییر یا اصلاح در گزارشهای حسابداری
وضعیت نماد در افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف
پس از انتشار اطلاعات با اهمیت درجه الف توسط یک شرکت، نماد آن در تابلو معاملات به وضعیت ممنوع/متوقف درمی‌آید. به این معنی که معاملات آن نماد متوقف و مجدداً در جلسه معاملاتی بعد بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می شود. ممکن است سهم، نوسان قیمتی بالاتر از حد معمول را در روز بازگشایی داشته باشد.
بطور مثال ممکن است نماد A که به خاطر افشا اطلاعات الف بسته شده است هنگام بازگشایی حتی با نوسان (مثبت|منفی) 50 درصد باز شود.
تبصره های بازگشایی نماد پس از افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف
در خصوص مدت توقف نماد، تبصره هایی نیز وجود دارد. تقریباً در اکثر مواقع شاهد این هستیم که سهم بیشتر از یک روز متوقف می ماند. به عنوان مثال، در صورتی که ناظر بازار افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف را مبهم بداند یا ضوابط قانون در آن رعایت نشده باشد، سازمان بورس و اوراق بهادار پیامی در خصوص شفاف سازی دلایل توقف نماد منتشر می کند. علاوه بر این، سازمان به منظور اصلاح اطلاعات، می تواند تا دو روز کاری نماد را متوقف کند. چنانچه پس از این مدت نیز اطلاعات اصلاح نشود، سازمان عدم پاسخگویی ناشر را به صورت عمومی افشا و بازگشایی نماد را نیز اعلام می کند.
پس از افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف، سهم دو بار و طی دو جلسه معاملاتی متوالی به صورت حراج ناپیوسته می تواند بازگشایی شود تا قیمت آن کشف شده و به تأیید ناظر برسد. در روز دوم حراج در صورت عدم تایید قیمت توسط ناظر ، معاملات سهم با دامنه نوسان محدود (5%) و براساس قیمت پایانی در آخرین روز معاملاتی نماد، ادامه خواهد یافت.
سازوکار حراج پیوسته و ناپیوسته در بورس
حراج پیوسته : معاملات عادی و معاملاتی است که در هر روز معاملاتی و در ساعات معاملات صورت می گیرد. به بیان ساده، حراج پیوسته شامل همان انجام معاملات در مرحله گشایش بازار (از ساعت 9 الی 12:30 دقیقه) می باشد. در سازوکار حراج پیوسته به محض این که قیمت خریدار با فروشنده یکسان باشد، معامله صورت می گیرد.
حراج ناپیوسته : در حراج ناپیوسته، در بازه زمانی مشخص (بطور معمول، مرحله پیش گشایش بازار که در حال حاضر 8:45 دقیقه الی 9 می باشد) نماد به وضعیت مجاز/محفوظ درمی‌آید. معامله ای صورت نمی‌گیرد، اما سفارش خرید و فروش خود را می توانید بر روی سامانه معاملاتی ثبت کنید. با توجه به حجم سفارشات، قیمت تغییر می کند تا در پایان بازه زمانی مذکور، قیمت نهایی کشف شده و معامله انجام شود.
حراج ناپیوسته در بورس به دلایل مختلفی انجام می شود. یکی از آنها زمانی است که اطلاعات با اهمیت گروه الف یا ب شرکت های ثبت شده نزد سازمان افشا شود. نقش حراج ناپیوسته در افشای اطلاعات در جدول زیر آمده است:
گروه الفگروه ببازگشایی نماد معاملاتی با حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسانبازگشایی نماد با حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان
اطلاعات با اهمیت گروه ب
اطلاعاتی که بر عملکرد شرکت مؤثرند، اما از درجه اهمیت کمتری نسبت به گروه الف برخوردارند، در دسته اطلاعات با اهمیت گروه ب قرار می گیرند. اطلاعات با اهمیت گروه الف، به صورت مستقیم بر قیمت سهام شرکت تأثیر می گذارند، در صورتی که اطلاعات گروه ب اینگونه نیستند. مهم ترین اطلاعات با اهمیت گروه ب شامل موارد زیر می باشند:
- برگزاری مناقصه یا مزایده
- شرکت در مناقصه یا مزایده
- افشای معاملات موضوع ماده 129 اصلاحیه قانون تجارت یا معاملات با سایر اشخاص وابسته
- پذیرش تعهدات جدید یا اتمام تعهدات قبلی
- دعاوی مهم علیه شرکت
- تغییرات در ترکیب تولید یا فروش محصولات
- تغییر وضعیت مشتریان یا عرضه کنندگان عمده شرکت
- برنامه انتشار اوراق بدهی
- تغییر سیاست تقسیم سود
- فک رهن دارایی‌ها
- ایجاد یا منتفی شدن بدهی احتمالی
- تغییر حسابرس
- تصمیم هیأت مدیره برای بازخرید سهم یا فروش سهام خزانه
- توثیق، مسدود کردن، آزادسازی یا فک رهن سهام ناشر متعلق به سهامدار عمده (که عضو هیأت مدیره است)
وضعیت نماد در افشای اطلاعات با اهمیت گروه ب
پس از افشای اطلاعات یک شرکت با درجه اهمیت ب نیز معاملات نماد در بازار متوقف خواهد شد. سپس، نماد با محدودیت دامنه نوسان در همان روز یا حداکثر روز معاملاتی بعد بازگشایی می شود.
بازگشایی نماد پس از افشای اطلاعات گروه ب
بازگشایی نماد پس از افشای اطلاعات ب با جزئیاتی همراه است که شامل موارد زیر می باشند:
افشای اطلاعات، 90 دقیقه قبل از پایان جلسه معاملاتیافشای اطلاعات در 90 دقیقه پایانی جلسه معاملاتیافشای اطلاعات در ساعت خارج از جلسه معاملاتینماد به مدت 60 دقیقه به صورت خودکار متوقف و در همان روز بازگشایی خواهد شد.نماد به صورت خودکار متوقف و در روز معاملاتی بعد مجدداً بازگشایی خواهد شد.نماد معاملاتی در 90 دقیقه ابتدایی جلسه معاملاتی بعد بازگشایی خواهد شد.
در بازگشایی نماد پس از افشای اطلاعات با اهمیت گروه ب در ابتدا نماد به صورت حراج ناپیوسته و در دامنه محدود 5% به جهت کشف قیمت بازگشایی می شود. پس از کشف قیمت در حراج اولیه، سهم ممنوع شده و مجدداً با دامنه نوسان 5% جدید، بازگشایی خواهد شد.
ممکن است هنگام بازگشایی، ناظر سهم را تایید نکند، در اینصورت سهم با قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی و در دامنه 5% بازگشایی می شود.
گزارشات مربوط به افشای اطلاعات با اهمیت در بورس
گزارشهای افشای اطلاعات را می توانید در سایت کدال به نشانی www.codal.ir مشاهده کنید. کافیست در سامانه کدال، نماد مورد نظر خود را جستجو کنید. این گزارشها تحت عنوان اطلاعیه های افشای اطلاعات با اهمیت در سایت درج می شوند. پس از ورود به سایت، سربرگ جستجوی اطلاعیه‌ها را انتخاب کنید. بعد از انتخاب نام نماد، در قسمت گروه اطلاعیه گزینه مربوط به افشا اطلاعات با اهمیت و شفاف‌سازی را از منو انتخاب کنید. در پایان روی دکمه جستجو کلیک کنید.
اطلاع رسانی توقف و بازگشایی نماد
ناظر بازار، مسئولیت اطلاع رسانی را بر عهده دارد. بطور کلی، سایر اطلاعیه‌های مهم در خصوص سهام به صورت روزانه و توسط ناظر به کلیه سهامداران ابلاغ می شود. البته این اطلاعیه ها شامل جزئیات نمی شوند. با مراجعه به سایت TSETMC می توان اطلاعیه ناظر بازار را مشاهده کرد. این اطلاعیه ها در قسمت پیام ناظر قابل مشاهده هستند.
اطلاعیه افشا اطلاعات با اهمیت گروه ب نماد وپارس
نکاتی درباره افشای اطلاعات
ناشران به هنگام افشای اطلاعات ملزم به رعایت موارد زیر هستند:
- اطلاعات باید درست مطابق با واقعیت،شفاف،بدور از اغراق و نقص باشند تا سرمایه گذاران را دچار سوء برداشت نکند.
- ناشران حق تبلیغ و بازاریابی به واسطه افشای اطلاعات با اهمیت را ندارند.
- مسئولیت تهیه و انتشار اطلاعات بر عهده مدیرعامل و هیئت مدیره شرکت ناشر است.
- ناشر اطلاعات با اهمیت را پیش از انتشار در سامانه رسمی می بایست از طرق مختلف اعم از مصاحبه های خبری، وب سایت‌های مرتبط با ناشر،فضای مجازی یا هرگونه رسانه دیگر،اطلاع رسانی کند.
- وظیفه شفاف سازی شایعات و اخبار کذب بر عهده ناشر است. در این شرایط، ناشر موظف است بلافاصله نسبت به ارائه توضیحات لازم اقدام نماید. چنانچه شفاف سازی از جانب ناشر انجام نگیرد، سازمان این کوتاهی او را افشا خواهد کرد.
- اطلاعاتی که ناشر منتشر می کند باید قابل استناد و بدون جانبداری باشد. اطلاعاتی که اثر منفی بر سهام شرکت می گذارند هم باید با همان دقت و سرعت اطلاعات با تأثیر مثبت منتشر شوند.
تخطی از این ماده ها مشمول فصل ششم قانون بازار اوراق بهادار خواهد شد. اطلاعات با اهمیت قبل از انتشار رسمی محرمانه بشمار می روند. مسئولیت جلوگیری از افشای این اطلاعات به صورت غیر رسمی بر عهده دارندگان اطلاعات نهانی است. تخطی از این ماده مشمول ماده 46 قانون بازار اوراق بهادار است.
روند سهام پس از افشای اطلاعات الف
این باور غلط بین عموم ایجاد شده است که پس از افشای اطلاعات الف سهم روند مثبت خواهد داشت. تجربه نشان داده است که سهامی نیز وجود داشته اند که پس از افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف وضعیت خوبی نداشته اند. با توجه به شرایط بازار گاهی ممکن است قیمت سهام در بازگشایی حتی بیش از 20 درصد ریزش کند. چنین اتفاقاتی نشانگر وجود بازیگر در سهام و یا دستکاری قیمتی می باشد.
افشای اطلاعات الف به منظور کنترل حرکت سهام
در ماه‌های اخیر(تقریبا اواخر شهریور الی آبان 99) بازار ریزش و اصلاح قابل توجهی داشته است. برخی از کارشناسان بر این عقیده هستند که افشای اطلاعات گروه الف در شرایط ریزش بازار، با اهداف خاصی صورت می گیرد.
توضیح: پس از افشای اطلاعات الف نماد بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می شود. در زمان اصلاح بازار بازگشایی بدون محدودیت دامنه نوسان موجب می‌شود سهم اصلاح خود را زودتر انجام دهد. در نتیجه سریع تر به روند متعادل و دور از هیجان برمی گردد.
