بررسی دلایل توقف و بازگشایی نمادها در بورس ایران | دلیل توقف نماد ها چیست؟

یکی از محدودیت‌هایی که سرمایه‌گذاران بورس با آن مواجه می‌شوند، توقف معاملات برخی نمادها می‌باشد. متوقف شدن نمادها به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. توقف نمادها، دلایل آن و زمان بازگشایی مجدد آنها از جمله مسائل با اهمیتی است که سرمایه‌گذاران باید از آن مطلع باشند. در این مطلب به بررسی دلایل توقف نماد و نحوه بازگشایی آنها می‌پردازیم.

وضعیت نمادها در بورس و فرابورس ایران

به طور کلی نمادها می‌توانند در پنج نوع وضعیت قرار بگیرند. در ادامه، هریک را شرح خواهیم داد:

1. مجاز: در این وضعیت، سهم به صورت عادی و در تایم معاملات خرید و فروش می‌شود.
2. مجاز/ محفوظ: در این وضعیت، ارسال سفارش بر روی نماد امکان‌پذیر است، اما معامله صورت نمی‌گیرد. نماد، زمانی در این وضعیت قرار می‌گیرد که بعد از مدتی توقف در حال بازگشایی است. در وضعیت مجاز-محفوظ ، سهم سفارش گیری دارد، سفارشات قابل اصلاح و لغو کردن هستند و سفارشات ثبت شده به محض مجاز شدن نماد، انجام خواهند شد.
3. مجاز / متوقف: وضعیتی است که در آن معاملات نماد مجاز است اما به دلایلی سفارش‌گیری در آن متوقف شده است. در این وضعیت، خرید و فروشی روی نماد انجام نمی‌شود.
4. ممنوع: در این وضعیت، معاملات نماد متوقف شده و خرید و فروشی صورت نمی‌گیرد. در این نوع توقف ، نماد در همان روز معاملاتی بازگشایی می‌شود.
5. ممنوع / متوقف: در این وضعیت، معاملات نماد متوقف شده و هیچ دستوری روی سهم قابل اجرا نیست. در این نوع ممنوعیت، نماد تا اطلاع ثانوی بسته می‌ماند و در همان روز معاملاتی باز نخواهد شد.

علل توقف نمادها در بازار بورس و فرابورس

معاملات سهام شرکتهای بورسی ممکن است بنا به دلایل مختلفی متوقف شود. زمان و نحوه بازگشایی نماد پس از توقف ، وابسته به علتی است که سهم به دلیل آن متوقف شده است. در ادامه دلایل عمده توقف نماد و بازگشایی مجدد آنها را به طور مفصل شرح خواهیم داد. مهمترین علل توقف نماد عبارتند از:

1- توقف به دلیل برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه

مجمع عمومی عادی سالیانه، هر ساله توسط شرکتهای پذیرفته شده در بورس، به منظور بررسی صورتهای مالی شرکت و تقسیم سود بین سهامداران، برگزار می‌شود. شرکتها تا چهار ماه پس از پایان سال مالی، برای برگزاری مجمع عادی سالیانه فرصت دارند. 24 الی 48 ساعت قبل از برگزاری این مجمع، نماد متوقف شده و غیرقابل معامله می‌شود.

ملاحظه: اگر قصد شرکت در مجمع را ندارید، بهتر است قبل از برگزاری آن نسبت به فروش سهام خود اقدام نمایید.

بازگشایی نماد پس از توقف به دلیل برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه:

اطلاعات مجمع در سامانه کدال منتشر می‌شود. پس از افشای اطلاعات مجمع در کدال، حداکثر دو روز بعد، نماد بازگشایی می‌شود. معاملات سهم پس از بازگشایی به صورت حراج ناپیوسته و بدون محدودیت دامنه نوسان خواهد بود. اگر دستور جلسه خارج از موارد ذکر شده باشد، سهم به صورت حراج ناپیوسته ولی با دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد.

اگر با کارکردهای سامانه کدال آشنایی ندارید، مقاله " آموزش استفاده از سایت کدال " را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

2- توقف به دلیل برگزاری مجمع عمومی فوق العاده

شرکتهای پذیرفته شده در بورس، بنا به دلایل مختلفی مانند افزایش یا کاهش سرمایه، اقدام به برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده می‌نمایند. نماد، یک روز معاملاتی قبل از مجمع عمومی فوق‌العاده متوقف می‌شود.

بازگشایی نماد پس از توقف به دلیل برگزاری مجمع عمومی فوق العاده:

در صورتی که تصمیمات مجمع منجر به تغییر در سرمایه شرکت (افزایش یا کاهش سرمایه) نگردد، نماد حداکثر دو روز بعد از افشای اطلاعات مجمع در سامانه کدال، بازگشایی می‌شود. چنانچه در مجمع تصمیم افزایش سرمایه گرفته شده باشد، هنگام بازگشایی، نماد با کشف قیمت و بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد. به جز این مورد در موارد دیگر، نماد با سازوکار حراج ناپیوسته و با محدودیت دامنه نوسان، پس از تأیید ناظر بازار باز می‌شود.

3- توقف نماد به دلیل نوسان بیش از بیست درصد قیمت

در شرایطی که پنج روز معاملاتی متوالی، قیمت پایانی سهم بیش از بیست درصد نوسان (مثبت یا منفی) داشته باشد، معاملات آن متوقف خواهد شد.

بازگشایی نماد پس از توقف به دلیل نوسان بیشتر از بیست درصد قیمت:

در این صورت، نماد به مدت شصت دقیقه در وضعیت مجاز/محفوظ، سفارش می‌گیرد، ولی معامله‌ای انجام نمی‌شود. بعد از شصت دقیقه معاملات در دامنه نوسانی فعلی ادامه خواهند یافت.

4- توقف نماد به دلیل نوسان بیش از پنجاه درصد قیمت

در شرایطی که طی پانزده روز معاملاتی متوالی، قیمت پایانی سهم بیش از پنجاه درصد نوسان (مثبت یا منفی) داشته باشد، معاملات آن متوقف خواهد شد. در صورت توقف نماد به این علت، معاملات تمام اوراق بهاداری که به آن مرتبط هستند نیز متوقف می‌شود. منظور از اوراق مرتبط با نماد، حق تقدم سهام و اوراق مشتقه می‌باشد.

بازگشایی نماد پس از توقف به دلیل نوسان بیشتر از پنجاه درصد قیمت:

در این شرایط، شرکت باید یک کنفرانس اطلاع‌رسانی از طریق سامانه کدال برگزار نماید. پس از اطلاع‌رسانی به طور شفاف، حداکثر دو روز معاملاتی بعد از توقف ، نماد با محدودیت دامنه نوسان، ابتدا کشف قیمت و سپس بازگشایی می‌شود.

5- متوقف شدن نماد به علت افشای اطلاعات با اهمیت

در شرکتها اتفاقاتی رخ می‌دهد که اطلاعات مربوط به آنها در زمره اطلاعات با اهمیت قرار گرفته و شرکتها ملزم به انتشار این اطلاعات در سامانه کدال می‌باشند. این اطلاعات با توجه به درجه اهمیتی که دارند در دو گروه «الف» و «ب» دسته‌بندی می‌شوند. هنگامی که شرکتی اطلاعات با اهمیت خود را به طور رسمی در کدال منتشر می‌کند، نماد آن در بورس متوقف می‌شود. بازگشایی مجدد نماد با توجه به نوع اطلاعات (از گروه الف باشد یا ب) متفاوت خواهد بود.

بازگشایی نماد پس از توقف به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف:

نماد مورد نظر در جلسه معاملاتی بعد، با سازوکار حراج ناپیوسته، پس از کشف قیمت، بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود.

بازگشایی نماد پس از توقف به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت گروه ب:

نماد در همان جلسه معاملاتی یا حداکثر روز معاملاتی بعد، با سازوکار حراج ناپیوسته، پس از کشف قیمت، با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود.

پیام ناظر بازار درباره بازگشایی نماد پس از افشای اطلاعات با اهمیت

در تصویر فوق، ناظر کلیه اطلاعات درباره بازگشایی مجدد سهم، پس از افشای اطلاعات با اهمیت را ذکر کرده است.

در جدول زیر برخی از مهم ترین اطلاعاتی که افشای آنها منجر به توقف نماد می‌شود، آمده است:

اطلاعات با اهمیت گروه الفاطلاعات با اهمیت گروه بتعدیلات سنواتیدعاوی مهم علیه شرکتاعلام وقوع حوادث غیرمترقبهتغییرات در ترکیب تولید یا فروش محصولاتاعلام ورشکستگی از جانب شرکتبرنامه انتشار اوراق بدهیتوقف/تعلیق تمام یا بخشی از فعالیت شرکتایجاد یا منتفی شدن بدهی احتمالیشروع مجدد فعالیتی که متوقف یا تعلیق شدهتغییر حسابرسکشف منابع مالی قابل توجهبرگزاری مناقصه یا مزایده/شرکت در مناقصه یا مزایدهتغییر در سهامداران عمدهتغییر سیاست تقسیم سود

برای آگاهی بیشتر درباره افشای اطلاعات با اهمیت کلیک کنید.

6- متوقف شدن نماد به علت عدم رعایت الزامات قانونی

ناشران اوراق بهادار (که همان شرکتهای بورسی هستند) موظف به انتشار اطلاعات و صورتهای مالی خود در اسرع وقت هستند. در صورتی که شرکتی به این وظیفه خود عمل نکند، ناظر بازار تا زمان رفع ابهامات از جانب شرکت، نماد آن را در بورس متوقف می‌کند. علاوه بر این، چنانچه نظر حسابرس و بازرس قانونی شرکت در مورد صورتهای مالی رد شود، نماد آن به حالت تعلیق درمی‌آید.

در کلیه موارد فوق سازمان بورس و اوراق بهادار، پس از دریافت نامه یا پیام الکترونیکی از اداره نظارت بر ناشران بورسی سازمان، نماد را متوقف می‌نماید. مواردی نیز وجود دارد که سازمان مستقیماً اقدام به متوقف ساختن نماد می‌کند. این موارد عبارتند از:

• تغییر در طبقه ‌بندی تابلو یا صنعت
• پس از اتمام مهلت پذیره نویسی حق تقدم سهام، نماد حق تقدم متوقف می شود.
• بروز اشکالات فنی

در ماده 15 الی 22 دستورالعمل اجرايي نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران، کلیه قوانین مربوط به توقف و بازگشایی نمادها شرح داده شده است.

اطلاع رسانی توقف نمادها

برای اطلاع یافتن از نمادهای متوقف شده و علل توقف آنها می‌توانید به سایت سازمان بورس و اوراق بهادار تهران مراجعه نمایید. نحوه اطلاع رسانی توقف نمادها به این موضوع بستگی دارد که با اطلاع قبلی باشد یا خیر؛ اگر از پیش تعیین شده باشد، ناظر بازار در پایان همان جلسه معاملاتی پیغام توقف نماد را در سایت TSETMC ارسال می‌کند.

ممکن است نماد بنا به دلایلی از پیش تعیین نشده مانند: دستکاری قیمت، استفاده از اطلاعات نهانی، تعدیل سود شرکت و ... متوقف شود. پیغامی که توسط ناظر بازار در این شرایط ارسال می گردد به شرح زیر است:

توقف نماد معاملاتی A

به اطلاع می‌رساند، نماد معاملاتی شرکت `A ) A) با توجه به تعدیل پیش‌بینی درآمد هر سهم متوقف شد. مدیریت عملیات بازار شرکت بورس اوراق بهادار تهران

اطلاعیه های مربوط به توقف نماد در قسمت «پیام ناظر» سایت TSETMC قابل مشاهده هستند.

در تصویر فوق می‌بینید که نماد بانک دی به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت گروه ب متوقف شده است. در این پیغام، زمان و نحوه بازگشایی نماد نیز ذکر شده است.

نکات مفهومی توقف و بازگشایی نماد

در مورد این موضوع، نکاتی وجود دارد که دانستن آنها به فهم کامل پدیده توقف و بازگشایی نمادها در بورس کمک خواهد کرد. در ادامه به برخی از این نکات اشاره شده است:

حراج ناپیوسته: نمادها معمولاً پس از توقف از طریق سازوکار حراج ناپیوسته بازگشایی می‌شوند. طبق این سازوکار، نماد با یک مرحله پیش‌گشایش بازگشایی خواهد شد؛ به این صورت که نماد به مدت سی دقیقه به حالت سفارشگیری درآمده تا با توجه به سفارشات، قیمت سهم کشف شود. اگر در طول دوره حراج ناپیوسته، معامله‌ای انجام نشود و یا معاملات به تأیید ناظر بازار نرسد، بار دیگر تکرار خواهد شد. تکرار این مرحله در همان جلسه معاملاتی و یا نود دقیقه ابتدایی جلسه معاملاتی بعد انجام می‌شود.

در صورتی که کشف قیمت با موفقیت انجام نشود، قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی قبل از توقف نماد را به عنوان قیمت مرجع در نظر می‌گیرند.

محدودیت دامنه نوسان: معمولا سهم پس از توقف ، بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود. دامنه نوسان، حداکثر نوسانی است که یک سهم در یک جلسه معاملاتی می‌تواند داشته باشد. اگر دامنه نوسان سهمی 5% است، یعنی آن سهم در هر روز، حداکثر 5% گرانتر یا ارزانتر می شود. بنابراین وقتی سهم با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می شود، به این معنا است که معاملات آن در همان دامنه نوسان عادی صورت می‌گیرد.

بدون محدودیت دامنه نوسان: زمانی که یک سهم پس از توقف ، بدون محدودیت دامنه بازگشایی شود، ممکن است با توجه به شرایط بازار، گاهی بیست درصد و یا حتی بیشتر نوسان قیمتی (در جهت مثبت یا منفی) داشته باشد.

جمع بندی

به طور خلاصه، در شرکتهای بورسی اتفاقاتی رخ می‌دهد که منجر به توقف معاملات نماد می‌شود. دلیل توقف ، بر کِی و چگونه باز شدن مجدد نماد، موثر است. آگاهی نسبت به این پدیده در بورس، برای سرمایه‌گذاران امری ضروری است. ناآگاهی نسبت به این مسأله برای سرمایه‌گذار مشکل‌ساز خواهد بود. بعنوان مثال، شما سهام شرکتی را که حدوداً اسفند هر سال به مجمع سالیانه می‌رود، خریداری کرده‌اید. در صورت عدم آگاهی شما از توقف نماد، اگر همزمان به نقدینگی نیاز داشته باشید، دیگر امکان دسترسی به آن برای شما میسر نخواهد بود.