شاخص کل بورس چیست؟ به زبان ساده

شاخص کل بورس، شاخصی است که نشان‌دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند. این شاخص، یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحلیل بازار سرمایه است و توسط فعالان بازار برای ارزیابی وضعیت کلی بازار و پیش‌بینی روند قیمت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• شاخص کل بورس، تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار را بیان می‌کند.
• شاخص کل بورس، با تقسیم ارزش بازار کل سهام در یک روز بر ارزش بازار کل سهام در یک تاریخ پایه محاسبه می‌شود.
• در محاسبه شاخص کل، تعداد سهام شرکت‌ها اثرگذار است.

پیش از آن که شاخص کل بورس را به صورت همه جانبه بررسی کنیم ابتدا مروری بر تعریف شاخص و انواع آن خواهیم داشت.

تعریف شاخص و انواع آن

شاخص، یک معیار آماری است که تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغیر را در طول یک دوره زمانی مشخص مشاهده می‌کند. شاخص ها، ابزارهای مهمی برای اندازه گیری و مقایسه عملکرد پدیده های مختلف هستند.

شاخص های بورس، شاخص هایی هستند که تغییرات قیمت سهام شرکت های مختلف در یک بازار بورس خاص یا یک گروه از بازارهای بورس را اندازه گیری می کنند. این شاخص ها، ابزارهای مهمی برای تحلیلگران و سرمایه گذاران هستند و می‌توانند به آنها کمک کنند تا وضعیت بازار و روند قیمت‌ها را ارزیابی کنند.

شاخص های بورس را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

• شاخص های قیمت: این شاخص ها، تغییرات قیمت سهام شرکت‌های مختلف را اندازه گیری می‌کنند.
• شاخص های ارزش: این شاخص ها، تغییرات ارزش بازار شرکت‌های مختلف را اندازه گیری می‌کنند.

  در ادامه، نمونه‌هایی از شاخص های بورس را معرفی می‌کنیم:

• شاخص کل بورس تهران: این شاخص، تغییرات قیمت سهام تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران را اندازه گیری می‌کند.
• شاخص کل هم‌وزن بورس تهران: این شاخص، تغییرات قیمت سهام تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران را با توجه به تعداد سهام در گردش شرکت‌ها محاسبه می‌کند.
• شاخص قیمت 50 شرکت برتر بورس تهران: این شاخص، تغییرات قیمت سهام 50 شرکت برتر بورس تهران را اندازه گیری می‌کند.
• شاخص قیمت 30 شرکت بزرگ بورس تهران: این شاخص، تغییرات قیمت سهام 30 شرکت بزرگ بورس تهران را اندازه گیری می‌کند.
• شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX) : شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX) یکی از شاخص های مهم بازار سرمایه ایران است که وضعیت کلی بازار را از نظر نقدشوندگی اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص بر اساس ارزش بازار سهام شناور آزاد شرکت‌های بورسی محاسبه می‌شود. شاخص سهام آزاد شناور با جمع‌آوری ارزش بازار سهام شناور آزاد شرکت‌های بورسی و تقسیم آن بر ارزش بازار کل سهام بورسی محاسبه می‌شود.
• شاخص بازار اول و دوم: شاخص بازار اول و دوم، دو شاخص مهم بازار سرمایه ایران هستند که وضعیت کلی بازار را از نظر عملکرد شرکت‌های بورسی در دو بازار اول و دوم اندازه‌گیری می‌کنند. شاخص بازار اول با جمع‌آوری ارزش بازار سهام شرکت‌های بورسی که در بازار اول معامله می‌شوند و تقسیم آن بر ارزش بازار کل سهام شرکت‌های بورسی که در بازار اول معامله می‌شوند، محاسبه می‌شود. شاخص بازار دوم با جمع‌آوری ارزش بازار سهام شرکت‌های بورسی که در بازار دوم معامله می‌شوند و تقسیم آن بر ارزش بازار کل سهام شرکت‌های بورسی که در بازار دوم معامله می‌شوند، محاسبه می‌شود.
• شاخص صنعت و شاخص مالی: شاخص صنعت، میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در یک صنعت خاص را اندازه‌گیری می‌کند. به عنوان مثال، شاخص صنعت خودروسازی، میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های خودروسازی را اندازه‌گیری می‌کند. شاخص مالی، میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی را اندازه‌گیری می‌کند.

شاخص کل بورس چیست؟

شاخص کل بورس تهران، با تقسیم ارزش بازار کل سهام در یک روز بر ارزش بازار کل سهام در یک تاریخ پایه محاسبه می‌شود. ارزش بازار کل سهام، برابر با تعداد سهام هر شرکت ضرب در قیمت هر سهم است.

در محاسبه شاخص کل، سود نقدی پرداخت شده توسط شرکت‌ها نیز در نظر گرفته می‌شود. به این ترتیب، شاخص کل بورس تهران، تغییرات قیمت سهام شرکت‌ها و همچنین سود نقدی پرداخت شده توسط آنها را در نظر می‌گیرد.

شاخص کل بورس تهران، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بورس تهران است و توسط فعالان بازار برای ارزیابی وضعیت کلی بازار و روند قیمت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با توجه به اینکه شاخص کل بورس تهران، تغییرات قیمت سهام شرکت‌ها و همچنین سود نقدی پرداخت شده توسط آنها را در نظر می‌گیرد، می‌توان از این شاخص برای ارزیابی عملکرد کلی بازار بورس از نظر قیمت و بازده استفاده کرد.

فرمول شاخص کل بورس چیست؟

شاخص کل بورس، با تقسیم ارزش بازار کل سهام در یک روز بر ارزش بازار کل سهام در یک تاریخ پایه محاسبه می‌شود. ارزش بازار کل سهام، برابر با تعداد سهام هر شرکت ضرب در قیمت هر سهم است. تاریخ پایه، تاریخی است که شاخص کل بورس در آن روز برابر با 100 فرض می‌شود.

به عنوان مثال، اگر ارزش بازار کل سهام در یک روز برابر با 1000 میلیارد تومان باشد و ارزش بازار کل سهام در تاریخ پایه برابر با 100 میلیارد تومان باشد، شاخص کل بورس در آن روز برابر با 10 خواهد بود.

فرض کنید شما در سال 1398، مبلغ 100 میلیون تومان در بازار بورس سرمایه‌گذاری کرده‌اید و سهام تمام شرکت‌های فعال در بورس را به نسبت برابر خریداری کرده‌اید. در پایان سال 1399، شاخص کل بورس تهران به عدد 1,307,707 واحد رسیده است.

با توجه به اینکه در محاسبه شاخص کل، تمام شرکت‌های فعال بازار در نظر گرفته می‌شوند، اگر فرض کنیم پرتفوی شما به نسبت برابر از سهام تمام این شرکت‌ها تشکیل شده باشد، در انتها بازدهی سرمایه‌گذاری شما برابر با بازدهی شاخص کل خواهد بود.

در این مثال، بازدهی سرمایه‌گذاری شما برابر با 150 درصد خواهد بود. یعنی ارزش پرتفوی شما در پایان سال 1399 به 150 میلیون تومان رسیده است.

انواع شاخص کل بورس

در بورس تهران، دو نوع شاخص کل بورس (TEDPIX)  وجود دارد:

• شاخص کل قیمت: این شاخص، ارزش کل سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را با توجه به ارزش بازار آنها نشان می‌دهد.
• شاخص کل هم‌وزن: این شاخص، ارزش کل سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را با توجه به تعداد سهام آنها نشان می‌دهد.

همانطور که در مثال بالا اشاره شد، هر چه شرکتی بزرگتر باشد، یعنی سرمایه بالاتر و در نتیجه تعداد سهام بیشتری داشته باشد، تغییر قیمت آن تاثیر بیشتری بر تغییرات شاخص کل خواهد داشت. این مسئله باعث می‌شود شرکت‌های کوچک در محاسبه شاخص کل عملاً تاثیر چندانی نداشته باشند.

به همین دلیل، برخی از کارشناسان معتقدند که شاخص کل بورس، تصویر دقیقی از وضعیت بازار ارائه نمی‌دهد و توجه به شاخص های دیگر، مانند شاخص کل هم‌وزن بورس، می‌تواند مفیدتر باشد.

مقایسه شاخص کل با شاخص کل هم‌وزن

شاخص کل هم‌وزن بورس تهران، تغییرات قیمت سهام تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران با توجه به تعداد سهام در گردش شرکت‌ها محاسبه می‌شود. در این شاخص، وزن تمام شرکت‌ها برابر است.

در مقابل، شاخص کل بورس تهران، تغییرات قیمت سهام تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران را با توجه به ارزش بازار شرکت‌ها محاسبه می‌کند. در این شاخص، وزن شرکت‌های بزرگ‌تر بیشتر است.

با توجه به تفاوت در نحوه محاسبه شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن، عملکرد این دو شاخص نیز ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال، در شرایطی که قیمت سهام شرکت‌های بزرگ‌تر افزایش یابد، شاخص کل بورس تهران افزایش بیشتری را نسبت به شاخص کل هم‌وزن نشان می‌دهد.

در شرایطی که قیمت سهام شرکت‌های کوچک‌تر افزایش یابد، شاخص کل هم‌وزن افزایش بیشتری را نسبت به شاخص کل بورس تهران نشان می‌دهد.

اهمیت شاخص کل بورس

شاخص کل بورس، اهمیت زیادی در بازار سرمایه دارد. این شاخص، می‌تواند به فعالان بازار کمک کند تا وضعیت کلی بازار را ارزیابی کنند و روند قیمت‌ها را پیش‌بینی کنند. همچنین، شاخص کل بورس، می‌تواند به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار گیرد.

نحوه استفاده از شاخص کل بورس برای ارزیابی وضعیت بازار

برای ارزیابی وضعیت بازار با استفاده از شاخص کل بورس، می‌توان به موارد زیر توجه کرد:

• بالا رفتن شاخص کل بورس: بالا رفتن شاخص کل بورس، نشان‌دهنده افزایش قیمت سهام در بازار است. این امر می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند افزایش تقاضا برای سهام، بهبود شرایط اقتصادی و کاهش نرخ بهره باشد.
• پایین آمدن شاخص کل بورس: پایین آمدن شاخص کل بورس، نشان‌دهنده کاهش قیمت سهام در بازار است. این امر می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند کاهش تقاضا برای سهام، بدتر شدن شرایط اقتصادی و افزایش نرخ بهره باشد.

نحوه استفاده از شاخص کل بورس برای پیش‌بینی روند قیمت‌ها

برای پیش‌بینی روند قیمت‌ها با استفاده از شاخص کل بورس، می‌توان به موارد زیر توجه کرد:

• روند شاخص کل بورس در گذشته: بررسی روند شاخص کل بورس در گذشته، می‌تواند به فعالان بازار کمک کند تا روند احتمالی قیمت‌ها در آینده را پیش‌بینی کنند.
• عوامل موثر بر بازار: بررسی عوامل موثر بر بازار، مانند وضعیت اقتصادی، نرخ بهره و اخبار سیاسی، می‌تواند به فعالان بازار کمک کند تا پیش‌بینی دقیق‌تری از روند قیمت‌ها داشته باشند.

استفاده از شاخص کل بورس به عنوان ابزار سرمایه‌گذاری

شاخص کل بورس، می‌تواند به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار گیرد. برای این کار، می‌توان از صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی استفاده کرد. این صندوق‌ها، سرمایه‌های خود را به سهام شرکت‌های موجود در شاخص کل بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند.

عوامل موثر بر شاخص کل بورس

شاخص کل بورس، تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عوامل اقتصادی: وضعیت اقتصادی کشور، یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر شاخص کل بورس است. بهبود شرایط اقتصادی، منجر به افزایش تقاضا برای سهام و افزایش قیمت‌ها می‌شود.
• عوامل سیاسی: اخبار سیاسی، مانند برگزاری انتخابات یا تغییر دولت، می‌تواند بر شاخص کل بورس تأثیر بگذارد.
• عوامل بین‌المللی: عوامل بین‌المللی، مانند وضعیت اقتصادی کشورهای دیگر و نرخ بهره جهانی، می‌تواند بر شاخص کل بورس تأثیر بگذارد.                           

شاخص صنعت چیست؟

شاخص صنعت، شاخصی است که تغییرات قیمت سهام شرکت های فعال در یک صنعت خاص را اندازه گیری می‌کند. این شاخص ها، ابزارهای مهمی برای تحلیلگران و سرمایه گذاران هستند و می‌توانند به آنها کمک کنند تا عملکرد یک صنعت خاص را ارزیابی کنند.

شاخص های صنعت، کاربردهای مختلفی دارند. از جمله مهمترین کاربردهای شاخص های صنعت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اندازه گیری عملکرد صنعت: شاخص های صنعت می‌توانند برای اندازه گیری عملکرد یک صنعت خاص در طول زمان مورد استفاده قرار گیرند.
• مقایسه عملکرد صنایع مختلف: شاخص های صنعت می‌توانند برای مقایسه عملکرد صنایع مختلف با یکدیگر مورد استفاده قرار گیرند.
• تحلیل روند قیمت‌ها: شاخص های صنعت می‌توانند برای تحلیل روند قیمت‌ها در یک صنعت خاص مورد استفاده قرار گیرند.
• تصمیم‌گیری سرمایه گذاری: شاخص های صنعت می‌توانند به سرمایه گذاران کمک کنند تا تصمیمات آگاهانه تری در مورد سرمایه گذاری‌های خود در یک صنعت خاص بگیرند.

انواع شاخص های بورس جهانی

شاخص های بورس جهانی، شاخص هایی هستند که تغییرات قیمت سهام شرکت های مختلف در یک بازار بورس خاص یا یک گروه از بازارهای بورس را اندازه گیری می‌کنند. این شاخص ها، ابزارهای مهمی برای تحلیلگران و سرمایه گذاران هستند و می‌توانند به آنها کمک کنند تا وضعیت بازار و روند قیمت‌ها را ارزیابی کنند.

انواع شاخص های بورس جهانی را می‌توان بر اساس معیارهای مختلف طبقه بندی کرد. یکی از مهم ترین معیارهای طبقه بندی شاخص های بورس، نوع سهامی است که در محاسبه آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر این اساس، شاخص های بورس را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

• شاخص های قیمت: این شاخص ها، تغییرات قیمت سهام شرکت‌های مختلف را اندازه گیری می‌کنند.
• شاخص های ارزش: این شاخص ها، تغییرات ارزش بازار شرکت‌های مختلف را اندازه گیری می‌کنند.

برخی از مهم ترین شاخص های بورس جهانی عبارتند از:

• شاخص داو جونز: این شاخص، یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین شاخص های بورس در جهان است که تغییرات قیمت سهام 30 شرکت بزرگ آمریکایی را اندازه گیری می‌کند.
• شاخص S&P 500: این شاخص، تغییرات قیمت سهام 500 شرکت بزرگ آمریکایی را اندازه گیری می‌کند.
• شاخص NASDAQ Composite: این شاخص، تغییرات قیمت سهام بیش از 3000 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار NASDAQ را اندازه گیری می‌کند.
• شاخص FTSE 100: این شاخص، تغییرات قیمت سهام 100 شرکت بزرگ بریتانیا را اندازه گیری می‌کند.
• شاخص Nikkei 225: این شاخص، تغییرات قیمت سهام 225 شرکت بزرگ ژاپن را اندازه گیری می‌کند.

بهترین شاخص های بورس

بهترین شاخص‌های بورس، شاخص هایی هستند که می‌توانند بیشترین اطلاعات مفید را در مورد وضعیت بازار و روند قیمت‌ها ارائه دهند. این شاخص‌ها، باید از لحاظ روش محاسبه، پوشش شرکت‌ها و شفافیت از استانداردهای بالایی برخوردار باشند. از جمله ویژگی‌های خاص آنها عبارت است از:

• تاریخچه طولانی و معتبری دارند.
• بازار بزرگی را پوشش می‌دهند.
• به طور منظم به روز می‌شوند.
• روش محاسبه آنها شفاف و قابل فهم است.

جمع بندی

شاخص های بورس، ابزارهای مهمی هستند که می‌توانند به سرمایه گذاران کمک کنند تا تصمیمات آگاهانه تری در مورد سرمایه گذاری های خود بگیرند. این شاخص ها، می‌توانند به سرمایه گذاران کمک کنند تا:

• وضعیت بازار را ارزیابی کنند.
• روند قیمت‌ها را پیش بینی کنند.
• مقایسه عملکرد صنایع مختلف را انجام دهند.
• تصمیم‌گیری سرمایه گذاری آگاهانه تری بگیرند.

برای استفاده از شاخص های بورس، سرمایه گذاران باید با نحوه محاسبه و عوامل موثر بر آنها آشنا باشند. همچنین، سرمایه گذاران باید توجه داشته باشند که شاخص های بورس، تنها یک ابزار هستند و نمی‌توانند تضمین کننده سودآوری سرمایه گذاری باشند.

در اینجا چند نکته برای استفاده از شاخص های بورس آورده شده است:

• شاخص های بورس را به طور منظم بررسی کنید.
• شاخص های بورس را با یکدیگر مقایسه کنید.
• شاخص های بورس را با سایر عوامل موثر بر بازار، مانند وضعیت اقتصادی، نرخ بهره و اخبار سیاسی، مقایسه کنید.
• از شاخص های بورس برای تکمیل تحقیقات خود استفاده کنید.

با استفاده از این نکات، می‌توانید از شاخص های بورس به طور موثرتری استفاده کنید و تصمیمات سرمایه گذاری آگاهانه تری بگیرید.