در هر بازاری که پول قدرت خود را نشان می‌دهد، ردپای کلاهبرداران نیز نمایان میشود. بازار ارز دیجیتال نیز از این امر مستثنی نیست. گستردگی و نقدینگی بالا در بازار ارزهای دیجیتال، هدفی ایده‌آل برای کلاهبردان است که با سوء استفاده از این فناوری نوپا و عدم آشنایی عمومی با ابزارهای بلاک چین، اعتماد مردم را جلب کرده و مقاصد سودجویانه خود را در پیش گیرند.
علی رغم وقوع شرایط ناخوشایند و افت شدید در بازار ارزهای دیجیتال در سال 2022، بازار کریپتو با فعالیت‌های روز افزون کلاهبرداران روبرو بود. بر اساس گزارش‌های CertiK امنیت وب 3، سال 2022 از نظر ارزش از دست رفته از پروتکل‌های وب 3، به‌عنوان بدترین سال محسوب میشود. در سال گذشته ارزش دارایی‌های دیجیتال به سرقت رفته در اثر حملات هکرها، نفوذ و کلاهبرداری، به 3.7 میلیارد دلار رسید که رکورد بی سابقه ای را ثبت کرد. این رقم در مقایسه با رکورد 1.3 میلیارد دلاری قبلی که در سال 2021 ثبت شد، 189 درصد افزایش داشت.
با توجه به اهمیت موضوع کلاهبرداری و روش‌های شناسایی آنها به منظور حفاظت از دارایی‌های دیجیتال سرمایه‌گذاران، در این مقاله به شیوه‌های رایج کلاهبرداری اشاره کرده و در مورد نحوه تشخیص آنها را مرور می‌کنیم.
1. کلاهبرداریهای مرتبط با بیت‌کوین (Bitcoin Scams)
کلاهبرداریهای مرتبط با بیت کوین، قدمتی برابر با سابقه راه اندازی بیت کوین به‌عنوان اولین ارز دیجیتال و بزرگترین بازار رمزارز، دارد. بیت کوین در بین تمام ارزهای دیجیتال راه اندازی شده، پر‌طرفدار‌ترین ارز دیجیتال محسوب میشود و گسترده ترین پذیرش عمومی را دارد، به طوری که حتی شرکت‌های مالی سنتی مانند فیدلیتی، بیت کوین را در سبد دارایی‌های خود جای داده اند. به‌همین دلیل برای بسیاری از سرمایه‌گذاران جدید نقطه شروع امنی برای ورود به بازار کریپتو محسوب میشود.
فیشینگ، از متداولترین روش‌های کلاهبرداری است که با هدف سرقت دارایی‌های بیت کوین استفاده میشود. در این روش کلاهبرداری، هکر با استفاده از نام شرکت یا فردی معتبر، یک سرویسی را در ایمیل یا پیام متنی به سرمایه‌گذار معرفی می‌کند و قربانی را به ارائه اطلاعات محرمانه و کلید‌های خصوصی خود مجاب می‌کند یا با فریب کاری وی را تشویق می‌کند تا بیت کوین را به کیف پولی مشخص ارسال کند.
با توجه به نکاتی به ظاهر ساده می‌توانید از وقوع این کلاهبرداری جلوگیری کنید. آدرس فرستنده ایمیل را بررسی کنید. از اعتبار سایت‌هایی که لینک آنها برای شما ارسال شده است اطمینان کسب کنید. در اغلب موارد ادرس‌های ایمیل فیشینگ در جزئیات کوچک و حروف با آدرس معتبر اصلی متفاوت هستند. به‌عنوان مثال Gogle. Com به جای Google.com. یا از طریق لینکهای ارسال شده به سایتی منتقل می‌شوید که اختلاف مشابهی در آدرس آن وجود دارد. مانند coinbase.co به جای coinbase.com. برای محافظت از دارایی‌های خود بهتر است از لینکهای ارسال شده استفاده نکنید و ادرس سایت‌های کریپتویی معتبر را در بوکمارک نگهداری کنید و صرفا از این طریق از سایت‌های مورد نظر بازدید کنید.
2. کلاهبرداریهای مرتبط با NFT
بسیاری از تازه کاران از طریق توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) به بازار کریپتو راه پیدا کرده اند. این مسیر از طریق سایت‌های کلکسیون مانند NBA Top Shot، خرید آواتار‌های رنگارنگ برای رسانه‌های اجتماعی یا با خرید یک NFT به‌عنوان بلیت ورودی برای یک رویداد، نمایان میشود. گاهی نیز از طریق کلکسیون داران دیجیتال و برند‌های بزرگی مانند استارباکس و اینستاگرام ارائه می‌شوند. در این بین کلاهبرداران افراد تازه کار و حرفه ای بسیاری را مورد هدف قرار می‌دهند تابه مقاصد سودجویانه خود دست یابند.
تقلب و جعل، کلاهبرداری منحصر به فرد در فضای NFT است. وقتی ارزش یک پروژه NFT، مانند Bored Ape Yacht Club، در بازار روندی صعودی را در پیش می‌گیرد، کلاهبرداران با هدف قراردادن علاقه مندان ورود به این پروژه‌ها، کالکشن‌های تقلبی ساخته و در بازار عرضه می‌کنند. گاهی نیز هنر اصلی را دزدیده و با تقلید از هنر اصلی و ارزشمند، کل پروژه را شبیه سازی می‌کنند. گاهی در بازار NFT پروژه‌های ارزشمند با قیمتی مقرون به صرفه و پایین تر از قیمت بازار به معرض فروش قرار می‌گیرد. اگر یک NFT از یک پروژه با قیمتی دور از قیمت بازار مشاهده کردید، احتمالا یک کالای تقلبی پیش روی شما قرار دارد. به راحتی می‌توانید از طریق سایت‌هایی مانند NFTpricefloor.com، قیمت بازار ان را مشاهده کنید.
در بازار NFT OpenSea، اعتبار یک اثر هنری یا کالکشن واقعی با تیک آبی در صفحه فهرست، تایید میشود. به‌علاوه سابقه مالکیت و فروش NFT نیز در دسترس و قابل بررسی است. این ویژگی منحصر به فرد بلاک چین است، اگر یک NFT به صورت ناگهانی و بدون دلیلی مشخص، مدت‌ها پس از مینت (mint) اولیه ارائه شود، احتمالا با موردی مشکوک روبرو هستید، چرا که سابقه تراکنش‌ها در آن ثبت شده‌اند. اگر در مورد NFT با ابهامی روبرو شدید می‌توانید به راحتی به حساب توییتر هنرمند اصلی مراجعه کنید و از وی در مورد اعتبار آن سوال کنید.
3. کلاهبرداری در شبکه‌های اجتماعی (Social media Scams)
بسیاری از کلاهبرداریهای بازار کریپتو از رسانه‌های اجتماعی و به ویژه در توییتر و اینستا گرام سرچشمه می‌گیرد. کمیسیون تجارت فدرال ایالات متحده در سال 2022 طی گزارشی اعلام کرد، تقریبا نیمی از افرادی که در سال 2021 در اثر فعالیت‌های کلاهبرداری دارایی‌های دیجیتال خود را از دست داده اند، به این موضوع اشاره می‌کنند که این روند با یک تبلیغ، پست یا پیام در یکی از پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی آغاز شده است.
رسانه‌های اجتماعی مملو از کلاهبرداریهای متعددی مانند اعطای هدیه ، حساب‌های جعلی تایید شده یا دارای تیک ابی، است. از زمان انتقال مالکیت توییتر به ایلان ماسک، تیک آبی در حساب کاربری دیگر معیار تایید اعتبار حساب نیست زیرا هر مشترک تویییر می‌تواند با پرداخت 8 دلار به تیک آبی تایید حساب دست پیدا کند. قبل از اعتماد به پیشنهادها و ایده‌هایی که توسط حساب‌های به ظاهر تایید شده، مطرح میشود، سایر پست‌های آنها، مدت زمان فعالیت و تعداد فالوور‌های صفحه کاربری را بررسی کنید. حساب کاربری جدید و با تعداد اندک دنبال کننده نمی‌تواند قابل اعتماد باشد و احتمالا با یک پروژه ارز دیجیتال شیلینگ روبرو هستید.
یکی از کلاهبرداریهای منحصر به فرد رسانه‌های اجتماعی از طریق یوتیوب انجام میشود. کلاهبرداران لایو استریم‌های جعلی را برای سرقت ارزهای دیجیتال، راه اندازی می‌کنند. کلاهبردار یک لایو استریم به ظاهر معتبر در YouTube ایجاد می‌کند و برای افزایش اعتبار خود از محتواهای کپی استفاده می‌کند و با پیشنهادهای وسوسه انگیز و لینکهای قرعه کشی و جایزه برای جذب مخاطبان تلاش می‌کند. این پیشنهادهای جذاب می‌توانند به یک مقصد مخرب فیشینگ ختم شوند یا شما را تشویق کنند تا برای مشارکت در سرمایهگذاری، ارزهای دیجیتال خود را برای یک متخصص ارسال کنید. برای مقابله با این ترفند کلاهبرداری، سابقه عملکرد کانال را از زمان آغاز به کار و سایر محتواهای پست شده را بررسی کنید. هرگز به کانال جدید بدون محتوا، اعتماد نکنید.
4. طرحهای پانزی (Ponzi schemes)
از نظر منتقدان بسیاری هویت کریپتو خود یک طرح پانزی است. جیمی دیمون، مدیرعامل JPMorgan Chase، نمونه ای از این منتقدان است که در سال 2022، توکن‌های ارز دیجیتال را به‌عنوان طرح پانزی غیرمتمرکز معرفی کرد. در واقع یک طرح پانزی، به کلاهبرداری مالی گفته میشود که با وعده‌های بازگشت سرمایه و بازدهی قابل توجه و وسوسه کننده همراه است. در این طرح‌ها در واقع مبلغ جمع‌آوری شده برای سرمایهگذاری استفاده نمی‌شود و در اصل مبلغ سود سرمایه‌گذاران اولیه از مبالغ دریافت شده از سرمایه‌گذاران جدیدتر پرداخت میشود و به این ترتیب اعتماد سرمایه‌گذاران جلب میشود.
کریپتو هدف بزرگی برای طرحهای پانزی محسوب میشود که اغلب بر دانش یک متخصص در مورد یک فناوری پیچیده و جدید متکی است. این متخصصان وعده می‌دهند که سختی سرمایهگذاری را می‌پذیرند و دردسرهای یادگیری نحوه عملکرد مواردی مانند امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) را برای شما برطرف می‌کنند. از نشانههای هشدار دهنده در مورد طرحهای پانزی، وعده بازدهی و سود تضمین شده دو رقمی است. وعده ای که در هیچ سرمایهگذاری معتبری، تامین نمی‌شود. در هر سرمایهگذاری عنصر ریسک عامل مهمی است و به خصوص در بازار ارز دیجیتال که نسبت به بازارهای مالی سنتی، ناپایدارتر و بی ثبات تر است. اگر با وعده بازگشت تضمینی سرمایه و سودی قابل توجه روبرو شدید می‌توانید مطمئن باشید که با یک پروژه کلاهبرداری روبرو هستید.
5. راگ پول (Rug Pulls)
راگ پول یکی از روش‌های کلاهبرداری به ویژه در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و NFT است. در این روش کلاهبرداران به‌طور ناگهانی دارایی‌های جمع‌آوری شده را برداشته و ناپدید می‌شوند. این حقیقت که DeFi واسطه‌های معاملات مالی را از بین می‌برد و فرایند ایجاد توکن‌های جدید را تسهیل می‌کند، به ایجاد محیط مناسبی برای سوءاستفاده کلاهبرداران کمک کرده است. کلاهبرداران می‌توانند به راحتی یک توکن ارز دیجیتال را راه اندازی کنند و بدون هیچ گونه بازبینی کد و نظارت و بررسی‌های پیش زمینه ای، آن را در یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) فهرست کنند. از ژانویه تا دسامبر 2022، کلاهبرداران بیش از 117000 توکن کلاهبرداری راه اندازی کرده و میلیاردها دلار از دارایی‌های سرمایه‌گذاران ناآگاه را به سرقت بردند.
سرعت افزایش قیمت ارزهای تازه فهرست شده می‌تواند باعث شود سرمایه‌گذاران مشتاق بدون انجام تحقیقات لازم در مورد پروژه، از فیلترهایی مانند "اخیرا اضافه شده" یا "بالاترین بازده" برای پیدا کردن توکن‌های جدید و داغ استفاده کنند. زمانی که بنیان گذاران پروژه تقلبی کریپتو احساس کنند قیمت به بالاترین سطح رسیده است، با سرمایه جمع‌آوری شده ناپدید می‌شوند و توکن‌های بی ارزش را برای سرمایه‌گذاران باقی می‌گذارند.
در فضای NFT، کلاهبرداران برای جذب خریداران مستعد، به کپی یا جعل کالکشن‌های کاملی از یک مجموعه معروف اقدام می‌کنند. به‌عنوان مثال Mutant Ape Planet، کپی کاملی از مجموعه NFT اصلی Mutant Ape Yacht Club بود که با وعده‌های جوایز، دسترسی و امتیازات دیگر، خریداران را فریب داده و مبلغی حدود 3 میلیون دلار را به سرقت بردند.
تحقیق و بررسی دقیق، بهترین روش جلوگیری از این گونه کلاهبرداریها است. در ارزیابی هر پروژه جدید کریپتو یا NFT مواردی مثل، وایت پیپر و تحقیق در مورد بنیان گذاران ان را به دقت مورد توجه و بررسی قرار دهید. پروژه بدون وایت پیپر یا سابقه قبلی، می‌تواند هشداری برای سرمایه‌گذار باشد.
6. کلاهبرداریهای عاشقانه ارز دیجیتال (Crypto romance Scams)
کلاهبرداری عاشقانه، یک روش کلاهبرداری است که با آغاز فعالیت ارزهای دیجیتال شکل نگرفت اما با رشد این فناوری جدید فضایی مناسب برای ظهور پیدا کرد. به گفته کمیسیون تجارت فدرال (FTC) در ژوئن 2022، قربانیان کلاهبرداریهای عاشقانه رقمی حدود 185 میلیون دلار را از دست دادند. در این روش کلاهبرداران با ساخت پروفایل‌های جعلی در سایت‌های دوست یابی یا رسانه‌های اجتماعی، اقدام به جذب افراد می‌کنند. این افراد به طور تصادفی پیام‌های خصوصی در واتساپ یا سایر پلتفرم‌های پیام رسان ارسال کرده و به این ترتیب مکالمه را آغاز می‌کنند. پس از کسب اطلاعات کافی متناسب با اهداف کلاهبردارانه خود، موضوع صحبت را به ارزهای دیجیتال، بیت کوین یا سایر توکن‌ها می‌کشانند و شخص را متقاعد می‌کند تا در انها سرمایهگذاری کند.
گاهی اوقات کلاهبردار حرفه ای به‌عنوان بخشی از فرایند کلاهبرداری خود وب سایت‌های جعلی و به ظاهر معتبری را ایجاد می‌کند و با نمایش واریز‌های مختلف چشم انداز پرسودی را برای قربانی به تصویر می‌کشند و این کار ادامه می‌یابد تا قربانی متقاعد شود مبلغ هنگفتی را سپرده گذاری کند. در این نقطه کلاهبردار پس از تلاش‌های بی وقفه ارتباط را قطع کرده و با سرمایه به‌دست آمده ناپدید میشود.
شما نباید به درخواست افرادی که در واقعیت با آنها ملاقات نکرده اید، اعتماد کنید. در این ارتباط مجازی عاشق همیشه از ملاقات رودررو یا از طریق پلتفرم‌های ویدئویی امتناع می‌کند و این هشدار بزرگی است که دلبر مجازی در حقیقت به دنبال عشق نیست و از نافرجامی این عشق سایبری خبر می‌دهد.
سخن پایانی
فعالیت‌های کلاهبردارای همواره جزئی جدانشدنی از بازارهای مالی است، به ویژه بازار بی ثباتی مانند ارزهای دیجیتال که محیطی مناسب برای اجرای ترفند‌های کلاهبردارانه خواهد بود. کلاهبرداران از ناآگاهی کاربران بازار در جهت مقاصد سودجویانه خود استفاده کرده و مبالغ هنگفتی را به نفع خود برداشت می‌کنند.
تنها راه پیش روی سرمایه‌گذاران برای حفظ دارایی‌ها خود و مقابله با این اقدامات سودجویانه، افزایش آگاهی و آشنایی با روش‌های کلاهبرداری و روش‌های مقابله با آنها است . طرحهای پانزی، راگ پول، کلاهبرداری عاشقانه، از روش‌های متداولی است که همواره سرمایه‌گذاران را در بازار ارزهای دیجیتال تهدید می‌کند.
تحقیق و بررسی‌های دقیق قبل از مشارکت در یک پروژه ارز دیجیتال می‌تواند عامل مهمی برای سرمایه‌گذار باشد تا ترفند‌های کلاهبرداری را شناسایی کرده و از آنها دوری کند. در این مقاله روش‌های متداول کلاهبرداری در پروژه‌های ارزدیجیتال را بررسی کردیم و با نحوه شناسایی و مقابله با انها اشنا شدیم.
منبع ترجمه :
