نحوه خرید و فروش طلا و سکه در بورس

خرید و فروش سکه و بطور کلی، طلا یکی از ایمن‌ترین روشهای سرمایه گذاری در ایران محسوب می‌شود. در واقع، افراد با هدف حفاظت از سرمایه خود در برابر خطرات ناشی از وقوع بحرانهای اقتصادی، وارد این حوزه می‌شوند.
بورس کالا با خدمات خاص خود، امکان معامله سکه بدون نیاز به حمل و نقل و نگهداری آن را فراهم ساخته است. این امر به کمک گواهی سپرده سکه طلا امکان‌پذیر می‌باشد.
در این مقاله بطور کامل با موضوع خرید و فروش سکه در بورس و فرآیند انجام معاملات آن آشنا خواهیم شد.

مقدمه‌ای بر روشهای خرید طلا در بورس

عموم مردم بر این باورند که برای خرید سکه و طلا باید به صورت حضوری به طلافروشی و یا صرافیها مراجعه نمایند. در این روش، نگهداری طلا و سکه در منزل با ریسک بالایی همراه خواهد بود. بورس کالا این امکان را فراهم آورده است تا به سادگی و با پایین‌ترین میزان ریسک ممکن با معامله در این حوزه، کسب سود کنید.

بطور کلی سه روش برای خرید طلا در بازار بورس وجود دارد که عبارتند از:

• خرید به روش گواهی سپرده سکه طلا
• خرید از صندوقهای کالایی با پشتوانه طلا
• خرید شمش طلا از بازار فیزیکی

در این مقاله با توجه به محوریت موضوع سکه، خرید به روش گواهی سپرده سکه طلا و روش صندوقهای کالایی را به شما معرفی می‌کنیم. پیش از هر چیز لازم است تا با مفهوم گواهی سپرده سکه آشنا شوید.

منظور از گواهی سپرده سکه چیست؟

طبق یک تعریف کلی، «گواهی سپرده کالایی» ورقه بهاداری است که به موجب دستورالعمل‌های بورس کالا صادر می‌شود که بیانگر مالکیت بر مقدار معینی کالای سپرده شده در انبار می‌باشد. پشتوانه این گواهی، قبض انباری است که توسط انباردار صادر می‌شود. به عبارتی، این گواهی سندی است که نشان دهنده مالکیت فرد بر کالای خریداری شده می‌باشد و دارای انواع مختلفی است.

در واقع، گواهی سپرده سکه طلا نوعی گواهی سپرده کالایی است که از اسفند ماه سال 1394 به بازار بورس ایران راه یافت. با ورود این گواهی به بورس، دارندگان سکه‌های طلا می‌توانند با تحویل سکه‌های خود به انبارهای تعیین شده، در مقابل آن، گواهی سپرده دریافت نمایند. این انبارها همان خزانه بانکهای مورد تایید بورس کالا می‌باشند.

روند کلی کار به این صورت است که انبارها، سکه را بر اساس استانداردهای تعیین شده بررسی و پس از تایید اصالت آنها اقدام به دریافت سکه از دارنده می‌نمایند. در واقع، افراد سکه‌های خود را نزد این انبارها به امانت گذاشته و در مقابل، گواهی سپرده سکه دریافت می‌کنند. این گواهی قابل انتقال به غیر نبوده و تنها شخصی که گواهی به نام او ثبت شده است، مالک خواهد بود. همچنین مکان انبار و میزان دقیق سکه خریداری شده نیز در این گواهی درج می‌گردد.

مزایای خرید گواهی سپرده سکه طلا نسبت به خرید فیزیکی سکه

• معافیت دارنده از پرداخت مالیات
• پایین بودن ریسک جابجایی و سرقت آنها (در حد صفر)
• امکان وثیقه‌گذاری گواهی سپرده سکه جهت دریافت تسهیلات
• عدم نیاز به حمل و نقل فیزیکی سکه طلا
• امکان دریافت سکه به مدت 24 ساعت پس از تحویل گواهی سپرده به خزانه بانک
• قابلیت فروش به روش غیرحضوری و دریافت مبلغ حاصل از آن به مدت 24 ساعت پس از اقدام (قدرت نقدشوندگی بالاتر)
• انتقال بخشی از سفته بازی بازار سکه از صورت معاملات نقدی به گواهی سپرده
• شفافیت در انجام معاملات و افزایش امنیت آنها
• کارمزد بسیار کم معاملات بورس کالا در مقایسه با خرید فیزیکی سکه

نحوه معاملات گواهی سپرده سکه طلا در بازار بورس

بطور کلی، معامله گواهی سپرده سکه طلا در بازار بورس به دو روش زیر صورت می‌گیرد:

• فرد با داشتن کد بورسی، خود اقدام به خرید و فروش سهام مورد نظر خود می‌نماید. از این رو، اولین روش برای خرید این گواهی، خرید مستقیم آن از طریق بورس کالا خواهد بود.
• فرد سرمایه خود را در اختیار شخصی  که مدیریت دارایی او را برعهده دارد، قرار می‌دهد. در واقع، فرد با خرید واحدهای صندوقهای سرمایه گذاری طلا به صورت غیرمستقیم، اقدام به سرمایه گذاری می‌نماید. در ادامه، هر یک از این دو روش را بطور کامل شرح خواهیم داد.

1. خرید و فروش گواهی سپرده سکه طلا از بورس کالا

در یک تعریف کلی، بورس کالا بازار منسجمی است که فروشندگان در آن کالای خود را عرضه و خریداران اقدام به خرید آنها می‌نمایند. خرید و فروش کالاهای از پیش تعیین شده، در چارچوبهای خاص این بازار صورت می‌گیرد. سکه طلا یکی از اقلامی است که از سال 1394 به منظور بالا بردن شفافیت معاملات این کالا در بازار بورس، قابل خرید و فروش می‌باشد.

اولین قدم برای خرید و فروش سکه در بورس، داشتن کد بورسی است. برای دریافت این کد، لازم است ابتدا در سامانه سجام ثبت نام نمایید. پس از طی مراحل احراز هویت در این سامانه، به یکی از شعب کارگزاری مورد نظر خود مراجعه و پس از ارائه مدارک لازم، کد بورسی خود را دریافت کنید.

سرمایه گذار پس از دریافت این کد می‌تواند به صورت حضوری یا با استفاده از سامانه آنلاین کارگزاری خود، اقدام به انجام معاملات گواهی سپرده سکه نماید. نحوه خرید و فروش آنلاین این گواهی ها در بورس نیز همچون سایر سهام و با ثبت سفارش در سیستم معاملات صورت می‌گیرد.

• نکته: باید توجه داشت که هر برگ از گواهی سپرده سکه طلا، معادل 0.1 یک سکه است. از این رو، برای خرید یک سکه کامل، باید 10 واحد گواهی سپرده سکه خریداری کنید.

فروش سکه از طریق گواهی سپرده برای دارندگان سکه فیزیکی

دارندگان سکه طلا می‌توانند با مراجعه به خزانه بانک مورد نظر خود، سکه ها را تحویل داده و در مقابل، گواهی سپرده سکه را دریافت نمایند. نوع سکه مورد پذیرش این انبارها، سکه تمام بهار آزادی با وزن 8/133 و عیار 900 می باشد. پس از گذشت یک روز از زمان تحویل سکه، قبض انبار به نام فرد متقاضی صادر می‌شود. این قبض به عنوان پشتوانه‌ای جهت مالکیت فرد بر سکه های تحویل داده شده، محسوب می‌شود.
فرد می‌تواند با مراجعه حضوری به کارگزاری خود یا از طریق سامانه آنلاین معاملاتی آن، گواهی خود را به فروش برساند.

زمان انجام معاملات گواهی سپرده سکه طلا در بورس

خرید و فروش سکه در بورس نیز همچون سایر سهام، با ثبت سفارش از طریق سامانه آنلاین معاملاتی در روزهای شنبه تا چهارشنبه که زمان اصلی فعالیت بورس (به استثنای ایام تعطیل) می‌باشد، انجام می‌گیرد. برای انجام این کار، داشتن کد بورسی جهت دسترسی به سامانه الزامی است. زمان انجام معاملات خرید و فروش از ساعت 13:00 تا 15:30 می‌باشد.
مرحله پیش‌گشایش این معاملات نیز از ساعت 12:30 تا 13:00 خواهد بود. دامنه نوسان قیمتی گواهی سکه طلا نیز در بازه 10%+ و 10%- در روز می‌باشد. حداقل میزان خرید این گواهی نیز یک سکه (یا 10 سهم گواهی سپرده) است.

هزینه‌های خرید و فروش سکه در بورس

هزینه‌های خرید و فروش گواهی سپرده سکه در بورس، شامل هزینه‌های نگهداری و کارمزد انجام معاملات آن می‌باشد. هزینه نگهداری این سکه‌ها مبلغ 700 ریال به ازای هر سکه برای هر روز می‌باشد. کارمزد انجام این معاملات نیز برای هر خرید و فروش، معادل 0/00125 در نظر گرفته شده است.
علاوه بر این دو مورد، هزینه کارشناسی هر سکه نیز مبلغ 20000 ریال می‌باشد که در زمان تحویل سکه باید پرداخت شود. توجه نمایید که انجام این معاملات معاف از مالیات بوده و هیچگونه مالیاتی برای آن در نظر گرفته نشده است.

نحوه دسترسی به اطلاعات معاملاتی گواهی سپرده سکه

برای اطلاع از وضعیت معاملاتی گواهی سپرده سکه نیز همچون سایر سهام، به سایت tsetmc.com مراجعه نمایید. با انتخاب گزینه جستجو و وارد کردن عبارت سکه، لیست سکه‌های قابل معامله در بورس کالا نمایش داده می‌شود. در حال حاضر، همانطور که در تصویر نیز مشاهده می‌کنید، گواهی سپرده سکه در پنج نماد زیر قابل معامله می‌باشد:

• سکه 0011پ02- سکه تمام بهار تحویلی 1 روزه ملت
• سکه 0012پ01- سکه تمام بهار تحویلی 1 روزه رفاه
• سکه 0111پ05- سکه تمام بهار تحویلی 1 روزه آینده
• سکه 0112پ03- سکه تمام بهار تحویلی 1 روزه سامان
• سکه 9912پ04- سکه تمام بهار تحویلی 1 روزه صادرات

با انتخاب هر یک از این نمادها، صفحه مربوط به اطلاعات آن نماد به نمایش درمی‌آید که می‌توانید آخرین اطلاعات مربوط به معاملات سکه را به صورت لحظه‌ای در آن مشاهده نمایید.
به عنوان مثال، با انتخاب نماد سکه تمام بهار تحویلی 1 روزه ملت، صفحه این نماد مطابق شکل زیر ظاهر می‌شود.

• نکته: باید توجه داشته باشید که در سامانه معاملاتی، قیمت هر سکه معادل 10 واحد معاملاتی در نظر گرفته می‌شود. از این رو، قیمتی که مشاهده می‌کنید، 0.1 قیمت سکه بهار آزادی می‌باشد. بنابراین، جهت ثبت سفارش خرید خود برای یک سکه، قیمت را در عدد 10 ضرب نمایید.

انبارهای نگهداری سکه‌های طلا

سکه‌هایی که از طریق گواهی سپرده طلا خریداری می‌شوند، در انبارهای بورس کالا نگهداری می‌شوند. در حال حاضر، چهار انبار به عنوان خزانه نگهداری این سکه‌ها در بورس کالا پذیرفته شده‌اند:

دریافت فیزیکی سکه از خزانه

دارندگان گواهی سپرده سکه، در صورت تمایل می‌توانند سکه‌های خریداری شده خود را به صورت فیزیکی دریافت نمایند. به این منظور، لازم است فرد به همراه مدارک شناسایی پس از گذشت یک روز از خرید گواهی به خزانه بانک مورد نظر خود مراجعه نموده و با ارائه مدارک و گواهی، سکه‌های خود را دریافت نماید. ساعت کاری این خزانه‌ها همه روز از ساعت 8 تا 16 می‌باشد.

• نکته: در صورتی که سکه ها پس از ساعت 12 به انبار تحویل داده شوند، صدور قبض پس از دو روز کاری صورت خواهد گرفت.

2. خرید و فروش واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری طلا

در یک تعریف کلی، صندوقهای سرمایه‌گذاری، سرمایه افرادی که زمان یا اطلاعات کافی برای فعالیت در بازار را ندارند، توسط تیم متخصص خود در حوزه‌های مرتبط سرمایه‌گذاری می‌نماید. صندوقهای سرمایه‌گذاری طلا نیز با همین هدف در بورس کالا ایجاد شده‌اند. این صندوقها از نوع صندوقهای قابل معامله (ETF) می‌باشند. منظور از ETF صندوقی است که واحدهای آن همچون سهام عادی در بورس قابل معامله می‌باشد.

فعالیت اصلی این صندوق، سرمایه‌گذاری بر روی گواهی سپرده سکه می‌باشد؛ بطوری که 96% از دارایی صندوق، صرف سپرده‌گذاری در این حوزه می‌شود؛ 4% باقیمانده نیز به سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه، اوراق مشتقه و بطور کلی سپرده‌های با درآمد ثابت اختصاص می‌یابد.

سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید واحدهای این صندوقها به صورت غیرمستقیم در حوزه سکه، سرمایه‌گذاری نمایند. این روش، مزایایی همچون: عدم نیاز به مراجعه حضوری به صرافیها، کاهش خطر سرقت و گم شدن سکه، کاهش ریسک خرید سکه تقلبی و … را برای خریداران آن به ارمغان خواهد آورد. در حال حاضر، چهار صندوق سرمایه گذاری طلا در کشور فعال می‌باشند.
سرمایه‌گذاران می‌توانند هر یک از آنها را از جهات مختلف بررسی و سپس اقدام به خرید واحدهای آن نمایند. این صندوقها عبارتند از:

• صندوق سرمایه‌گذاری پشتوانه طلای لوتوس پارسیان (نماد: طلا)
• صندوق سرمایه‌گذاری طلای زرافشان امید ایرانیان (نماد: زر)
• صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر سکه طلای مفید (نماد: عیار)
• صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر سکه طلای کیان (نماد: گوهر)

جمع‌بندی

خرید و فروش سکه در بورس از سال 1394 به کمک ابزارهایی مانند گواهی سپرده سکه امکان‌پذیر شده است. این معاملات از طریق سامانه آنلاین کارگزاری منتخب فرد و در فضایی شفاف و ایمن انجام می‌گیرند. برای خرید و فروش سکه در این بازار، به اطلاعات کافی پیرامون نحوه این معاملات در بازار بورس و مهارت کافی جهت انجام آن نیاز دارید. در این صورت، می‌توانید از مزایای این معاملات که مهمترین آنها عدم نیاز به حمل و نقل فیزیکی، امنیت بالا و کارمزد بسیار پایین آن می‌باشد، بهره‌مند شوید.
همانطور که گفته شد، برای افرادی که فاقد این مهارتها می‌باشند، بهترین گزینه خرید واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری طلا خواهد بود. این روش نیز مزایای خرید گواهی سپرده سکه از طریق بورس را برای فرد به ارمغان خواهد آورد.